Dijous,28 març, 2024
IniciA PORTADAAcceptació, conformisme i zona de confort. Psicodefensa Personal per Àlex García

Acceptació, conformisme i zona de confort. Psicodefensa Personal per Àlex García

Acceptació, conformisme i zona de confort

Procedent del sempre polèmic món del coaching, sembla que el concepte de zona de confort ha fet fortuna, ja que no hi ha un sol àmbit de l’activitat humana on no aparegui algú a encasquetar-te’l com a sospita que no tens massa ganes de canviar, moure’t d’on estàs o et perceben mitjanament palanquejat.

El cas és que el nom es presta a confusió, ja que intuïtivament sembla lògic suposar que, si em trobo en una situació confortable, no tingui la més mínima intenció d’alterar-la. És clar, la parauleta de marres no es refereix a això, sinó a una suposada necessitat de canvi que tampoc sabem molt bé d’on surt, però sembla segur que no del propi individu. És per això que aquesta metàfora sobre la motivació i els mecanismes que promouen el canvi falla en la seva concepció: el canvi d’origen intern requereix algun senyal d’insatisfacció amb la situació i, per tant, un mínim de malestar perquè aquesta necessitat de moure’s sigui percebuda. I quan es percep malestar, podem posar-li moltes etiquetes a l’assumpte, però confortable no és una d’elles.

Cal no oblidar que el coaching neix en el si de les empreses estatunidenques i per això els seus interessos estaven alineats irremeiablement amb els de les organitzacions; en aquest cas preparar als seus empleats per a entorns de canvi continu o, en altres paraules, imposat per la companyia. La famosa “zona de confort” implica llavors la intervenció de factors externs o aliens que ens canvien el panorama, davant el qual no ens queda més remei que adaptar-nos, de bona o mala gana. De nou, un terme inventat pel capitalisme contemporani tracta de responsabilitzar-nos individualment de situacions externes enfront de les quals tenim poc o cap control. Sembla a més com si qualsevol intent de resistència davant una realitat inestable anés a ser considerat com una actitud inacceptable – i per descomptat, moralment reprovable -, el tractar de “quedar-te en la teva zona de confort” t’identificaria com a antiquat, obsolet o pitjor encara, covard.

La qual cosa deixaria per al final una consideració que sembla passar per alt la simplificació habitual que el coaching fa de la complexitat social dels éssers humans: la percepció que una situació roman inalterada durant un període perllongat de temps no significa que no hagi experimentat canvis. Els sistemes oberts – i qualsevol grup social, per petit que sigui, ho és – s’adapten per a resistir amenaces des de l’exterior a la seva estabilitat i tracten de mantenir la seva coherència interna. Moltíssims de nosaltres hem necessitat evolucionar, adaptar-nos i buscar solucions noves per a sostenir una situació favorable que no desitgem perdre o, en altres paraules, hem hagut de canviar perquè res canviï. Un observador – o un coach – poc entrenat podria confondre això amb immobilisme.

Per tot això, la “zona de confort” sembla més un objectiu desitjable que una explicació dels mecanismes del canvi; sense tensió interna no hi ha percepció d’incomoditat i sense aquest malestar no hi ha moviment cap a cap part. Cal percebre un desequilibri per a poder passar a un nou estat d’equilibri: qualsevol persona que arriba a la consulta d’un psicòleg es troba en una situació de patiment degut a un mal ajust al context en el qual viu, ja sigui per necessitat d’adaptar-se a successos externs o perquè desitja modificar l’entorn existent, però no sàpiga molt bé com fer-ho.

Podríem parlar aquí de “zona d’ambivalència”, més que de zona de confort, ja que és en aquestes situacions on té lloc la presa de decisions; el malestar intern ha mobilitzat els recursos de la persona, que està considerant quines són les necessitats que estan insatisfetes i de quina manera les pot cobrir. D’una banda, valorem els beneficis de mantenir la situació actual, i aquest és una anàlisi relativament fàcil de realitzar, perquè la coneixem molt bé. Per l’altra, podem percebre els avantatges d’un possible canvi, però com no podem endevinar el futur, són especulacions: sabem des d’on partim, però no a on arribarem. El que comprensiblement sol espantar-nos prou com perquè entrem en aquesta fase ambigua on ens agradaria canviar alguna cosa, però ens fa por posar-nos a això; analitzem i sospesem pros i contres esperant trobar la clau per a saber què fer. És aquí on es genera l’impuls cap al canvi. O no.

Aquí entren en joc una sèrie de conceptes que avui dia estan bastant malament vists – encara que en temps passats es veien com a virtuts -, com poden ser l’acceptació o la resignació, o el pecat, avui imperdonable, del conformisme. Hi ha nombroses frases contundents, també procedents del coaching – quina casualitat – que ens assenyalen el camí de l’ambició, l’inconformisme, el perseguir metes com si ens anés en això la vida, com una cosa desitjable per si mateix sense majors consideracions: “prohibit rendir-se”, “persegueix els teus somnis”, “no et conformes” i altres lemes presentats amb tipografies fantàstiques sobre fotos de gent escalant cims.

La pregunta que cal fer-se és per què rendir-se no és una opció vàlida. Què ocorre si les metes que m’he marcat són inassolibles o poc realistes? Si he fallat ja cinc vegades en el meu afany d’aconseguir un objectiu, potser és el moment de revisar els meus somnis i ajustar-los o adaptar-los a una cosa més modesta o diferent, però més factible. Estavellar-se una vegada i una altra contra un mur no és garantia que vagi a caure’s en qualsevol moment; saber quan abandonar també és una decisió apropiada. En una vida qualsevol hi ha moltes variables que estan fora del control de la persona, i que no depenen d’ella; d’allò que no puc modificar, només em queda acceptar-ho i decidir en conseqüència quina serà la meva actitud sobre aquest tema. Del que sí, decidir que deixo les coses com estan pot ser un exercici de pragmatisme, d’autocura o de conservació, si el meu pronòstic de canvi implica massa riscos o un cost excessiu. Conformar-se – o decidir no canviar – no implica necessàriament claudicar, pot ser producte d’una valoració acurada i no simplement “palanquejar-se”, com alguns coaches pretenen vendre.

Àlex García.

Psicòleg i Psicoterapeuta

Aceptación, conformismo y zona de confort

Procedente del siempre polémico mundo del coaching, parece que el concepto de zona de confort ha hecho fortuna, ya que no hay un solo ámbito de la actividad humana donde no aparezca alguien a encasquetártelo en cuanto sospecha que no tienes demasiadas ganas de cambiar, moverte de donde estás o te perciben medianamente apalancado.

El caso es que el nombre se presta a confusión, puesto que intuitivamente parece lógico suponer que, si me hallo en una situación confortable, no tenga la más mínima intención de alterarla. Claro está, la palabreja de marras no se refiere a esto, sino a una supuesta necesidad de cambio que tampoco sabemos muy bien de dónde sale, pero parece seguro que no del propio individuo. Es por esto que esta metáfora sobre la motivación y los mecanismos que promueven el cambio falla en su concepción: el cambio de origen interno requiere alguna señal de insatisfacción con la situación y, por tanto, un mínimo de malestar para que esta necesidad de moverse sea percibida. Y cuando se percibe malestar, podemos ponerle muchas etiquetas al asunto, pero confortable no es una de ellas.

No hay que olvidar que el coaching nace en el seno de las empresas estadounidenses y por ello sus intereses estaban alineados irremediablemente con los de las organizaciones; en este caso preparar a sus empleados para entornos de cambio continuo o, en otras palabras, impuesto por la compañía. La famosa “zona de confort” implica pues la intervención de factores externos o ajenos que nos cambian el panorama, ante el cual no nos queda más remedio que adaptarnos, de buena o mala gana. De nuevo, un término inventado por el capitalismo contemporáneo trata de responsabilizarnos individualmente de situaciones externas frente a las cuales tenemos poco o ningún control. Parece además como si cualquier intento de resistencia ante una realidad inestable fuera a ser considerado como una actitud inaceptable – y por descontado, moralmente reprobable -, el tratar de “quedarte en tu zona de confort” te identificaría como anticuado, obsoleto o peor aún, cobarde.

Lo cual dejaría para el final una consideración que parece pasar por alto la simplificación habitual que el coaching hace de la complejidad social de los seres humanos: la percepción de que una situación permanece inalterada durante un periodo prolongado de tiempo no significa que no haya experimentado cambios. Los sistemas abiertos – y cualquier grupo social, por pequeño que sea, lo es – se adaptan para resistir amenazas desde el exterior a su estabilidad y tratan de mantener su coherencia interna. Muchísimos de nosotros hemos necesitado evolucionar, adaptarnos y buscar soluciones nuevas para sostener una situación favorable que no deseamos perder o, en otras palabras, hemos tenido que cambiar para que nada cambie. Un observador – o un coach – poco entrenado podría confundir esto con inmovilismo.

Por todo ello, la “zona de confort” parece más un objetivo deseable que una explicación de los mecanismos del cambio; sin tensión interna no hay percepción de incomodidad y sin este malestar no hay movimiento hacia ninguna parte. Hay que percibir un desequilibrio para poder pasar a un nuevo estado de equilibrio: cualquier persona que llega a la consulta de un psicólogo se encuentra en una situación de sufrimiento debido a un mal ajuste al contexto en el que vive, ya sea por necesidad de adaptarse a sucesos externos o porque desee modificar el entorno existente, pero no sepa muy bien cómo hacerlo.

Podríamos hablar aquí de “zona de ambivalencia”, más que de zona de confort, ya que es en estas situaciones donde tiene lugar la toma de decisiones; el malestar interno ha movilizado los recursos de la persona, que está considerando cuáles son las necesidades que están insatisfechas y de qué manera las puede cubrir. Por una parte, valoramos los beneficios de mantener la situación actual, y este es un análisis relativamente fácil de realizar, porque la conocemos muy bien. Por la otra, podemos percibir las ventajas de un posible cambio, pero como no podemos adivinar el futuro, son especulaciones: sabemos desde dónde partimos, pero no a dónde llegaremos. Lo que comprensiblemente suele asustarnos lo suficiente como para que entremos en esta fase ambigua donde nos gustaría cambiar algo, pero nos da miedo ponernos a ello; analizamos y sopesamos pros y contras esperando encontrar la clave para saber qué hacer. Es aquí donde se genera el impulso hacia el cambio. O no.

Aquí entran en juego una serie de conceptos que hoy en día están bastante mal vistos – aunque en tiempos pasados se veían como virtudes -, como pueden ser la aceptación o la resignación, o el pecado, hoy imperdonable, del conformismo. Hay numerosas frases contundentes, también procedentes del coaching – qué casualidad – que nos señalan el camino de la ambición, el inconformismo, el perseguir metas como si nos fuera en ello la vida, como algo deseable por sí mismo sin mayores consideraciones: “prohibido rendirse”, “persigue tus sueños”, “no te conformes” y demás lemas presentados con tipografías fantásticas sobre fotos de gente escalando cumbres.

La pregunta que cabe hacerse es por qué rendirse no es una opción válida. ¿Qué ocurre si las metas que me he marcado son inalcanzables o poco realistas? Si he fallado ya cinco veces en mi afán de conseguir un objetivo, quizá sea el momento de revisar mis sueños y ajustarlos o adaptarlos a algo más modesto o distinto, pero más factible. Estrellarse una y otra vez contra un muro no es garantía de que vaya a caerse en cualquier momento; saber cuándo abandonar también es una decisión apropiada. En una vida cualquiera hay muchas variables que están fuera del control de la persona, y que no dependen de ella; de aquello que no puedo modificar, solo me queda aceptarlo y decidir en consecuencia cuál será mi actitud al respecto. De lo que sí, decidir que dejo las cosas como están puede ser un ejercicio de pragmatismo, de autocuidado o de conservación, si mi pronóstico de cambio implica demasiados riesgos o un coste excesivo. Conformarse – o decidir no cambiar – no implica necesariamente claudicar, puede ser producto de una valoración cuidadosa y no simplemente “apalancarse”, como algunos coaches pretenden vender.

Alex García.

Psicólogo y Psicoterapeuta

- PUBLICITAT -
anun2
anun22
previous arrow
next arrow

FER UN COMENTARI

Introduïu el vostre comentari.
Introduïu el vostre nom aquí

- PUBLICITAT -spot_img
- PUBLICITAT -spot_img
- PUBLICITAT -spot_img
ARTICLES RELACIONATS

El més llegit

Uso de cookies

Este sitio web utiliza cookies para que usted tenga la mejor experiencia de usuario. Si continúa navegando está dando su consentimiento para la aceptación de las mencionadas cookies y la aceptación de nuestra política de cookies, pinche el enlace para mayor información.Más Info

ACEPTAR
Aviso de cookies